توضیحات
ترکیب و مخلوط کردن مواد و مایعات مختلف در آزمایشگاه یکی از فرآیندهای کلیدی در اغلب آزمایشات است. همزن مغناطیسی یا Magnetic Stirrer یکی از ابزارهایی است که کاربرد متفاوتی نسبت به همزن مکانیکی دارد این همزن از میدان مغناطیسی برای مخلوط کردن مواد به صورت یکنواخت استفاده میکند.
همزن مغناطیسی چیست؟
همزن مغناطیسی یکی از ابزارهای پر کاربرد در آزمایشگاههای گوناگون است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و از یک میدان مغناطیسی چرخشی و یک مگنت برای مخلوط کردن مواد مختلف در حجمهای کم استفاده میکند. در برخی از انواع این همزنها قابلیت حرارت دادن به محلول نیز وجود دارد .
سرعت چرخش ( دور بر ثانیه ) مگنت درون محلول را میتوان با تنظیم میدان مغناطیسی با استفاده از صفحه کلیدی که بروی دستگاه قرار دارد، کنترل نمود؛ هرچه تعداد دور بر ثانیه بیشتر باشد محلول هم سریعتر مخلوط میشود .
همزن مغناطیسی چگونه کار میکند ؟
- در ابتدا محلول مورد نظر بروی صفحه همزن قرار میگیرد .
- یک مگنت درون ظرف حاوی محلول مورد نظر قرار داده میشود .
- در زیر این صفحه یک آهنربای چرخشی وجود دارد که با ایجاد یک میدان مغناطیسی باعث چرخش مگنتی میشود که درون محلول قرار گرفته است .
- چرخش مگنت در محلول باعث مخلوط شدن آن میشود .
اجزای تشکیل دهنده همزن مغناطیسی چیست ؟
به طور کلی یک همزن مغناطیسی دارای یک موتور، آهن ربا، برد الکترونیکی، پلیت حرارتی ( در صورت استفاده از همزنهای مغناطیسی هیتر دار )، صفحه نگه دارنده و صفحه کلید میباشد که در ادامه به اختصار اصلی ترین اجزای آن را بررسی میکنیم:
- موتور همزن ß موتور القایی این همزن با ایجاد یک نیروی القایی، نیروی لازم برای حرکت و چرخش میله را در محلول تامین میکند .
- پلیت حرارتی ß المنت حرارتی، پلیت حرارتی یا هات پلیت صفحه فلزیای است که ارلن یا بشر حاوی محلول مورد نظر بر روی آن قرار گفته و حرارت تولید میکند .
- آهن ربا ß انتقال نیروی ایجاد شده توسط موتور به مگنت توسط آهن ربا انجام میشود و یک میدان مغناظیسی تولید میکند .
- صفحه کلید ß با استفاده از صفحه کلید کاربر میتواند سرعت دستگاه ( سرعت چرخش مگنت ) و درجه حرارتی که پلیت حرارتی تولید میکند را تنظیم کند .
- صفحه نگه دارنده ß این صفحه، یک صفحه فلزی است که ارلن یا بشر حاوی محلول مورد نظر بروی آن قرار میگیرد .
مگنت مغناطیسی
علاوه بر تمام اجزای گفته شده، همزن مغناطیسی دارای یک مگنت نیز میباشد که طول آن معمولاً از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر متغیر است؛ مگنت پس از قرار گیری در محلول با استفاده از نیروی ایجاد شده توسط موتور و میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط آهن ربا با حرکات چرخشی باعث مخلوط شدن و یکنواخت شدن محلول میشود .
این مگنت معمولا دارای پوشش خاصی از تفلون یا شیشه است که خنثی بوده و به همین دلیل با اجزای محلول مورد نظر وارد واکنش نشده و در آزمایش اختلال ایجاد نمیکند؛ همچنین، برای برداشتن مگنت از درون محلول از ابزارهای خاصی با پوشش تفلونی استفاده میگردد .
با توجه به ماهیت محلول و ظرفی که محلول در آن قرار دارد نوع مگنت مورد استفاده متغیر است؛ و عمدتا از دو نوع مگنت استفاده میشود:
- مگنت مغناطیسی استوانهای
- مگنت مغناطیسی تخم مرغی شکل
مگنت مغناطیسی برای بطری کشت و مگنت سفارشی برای راکتور لبه دار از دیگر انواع مگنت میباشند .
نگاه کلی به انواع همزنهای مغناطیسی
به طور کلی، تنوع همزنهای مغناطیسی بسیار بالا است و با در نظر گرفتن ویژگیهای گوناگون، دسته بندیهای متفاوتی را میتوان برای آنها در نظر گرفت؛ در ادامه به چند نمونه از پر کاربردترین آنها اشاره میکنیم:
- همزن مغناطیسی ساده (بدون هیتر)
این همزن دارای یک صفحه کلید و پیچ کنترل کننده بر روی دستگاه میباشد که با استفاده از آن میتوان به راحتی سرعت چرخش(تعداد دور بر ثانیه) را مشخص و کنترل نمود .
- همزن مغناطیسی هیتر دار
همزن مغناطیسی هیتر دار مانند همزن مغناطیسی ساده دارای یک صفحه کلید و پیچ کنترل کننده بر روی دستگاه میباشد که با استفاده از آن میتوان به راحتی سرعت چرخش(تعداد دور بر ثانیه) را مشخص و کنترل نمود .
علاوه بر آن، این همزن دارای یک هات پلیت است که به عنوان گرم کننده عمل کرده و در زیر صفحه نگه دارنده قرار گرفته است. به دلیل وجود این هیترها در زیر صفحه نگه دارنده، صفحه نگه دارنده باید از جنس استیل باشد تا در دماهای بالا مقاومت خوبی داشته باشد .
با استفاده از پیچی که بروی صفحه کلید تعبیه شده به راحتی میتوان دمای همزن را تنظیم کرد، به این صورت محلول در حین مخلوط شدن به طور یکنواخت گرم میشود .
- همزن مغناطیسی تایمر دار
همزن مغناطیسی تایمر دار میتواند طوری تنظیم شود که موتور دستگاه را به صورت اتوماتیک پس از گذشت زمان تعیین شده، خاموش نماید .
مروری بر مزایای همزن مغناطیسی
- کار با این دستگاه بسیار آسان است و دیگر نیازی به استفاده از روشهای سنتی و دستی برای مخلوط کردن مواد نیست .
- تمیز کردن دستگاه پس از استفاده کار راحتی است .
- خطر آلودگی محلول یا نمونه وجود ندارد زیرا مگنتهای مورد استفاده از متریال مرغوب تهیه شده و خنثی هستند و با محلول مورد نظر وارد واکنش نمیشوند .
- سرعت چرخش مگنت قابل تنظیم است .
- قابلیت مخلوط کردن محلولها را حتی طی ساعات طولانی و متوالی دارد .
نکاتی که باید در هنگام استفاده از همزن مغناطیسی به آن توجه کنید:
- همانطور که در ابتدا گفته شد، همزنهای مغناطیسی برای نمونههایی با حجم کم کاربرد دارند .
- باید ویسکوزیته محلول در نظر گرفته شود؛ در محلولهایی با ویسکوزیته بالا کارایی همزنهای مغناطیسی کاهش پیدا میکند .
- در هنگام کار با دستگاه باید از ریختن مایعات یا آب بر روی دستگاه جلوگیری کرد و در صورت وقوع این اتفاق باید دستگاه را خاموش و آن را کاملا خشک و تمیز نمود .
- هر چند وقت یکبار باید از کیفیت و کارایی مگنتهای مغناطیسی اطمینان حاصل کرد زیرا به مرور زمان خاصیت مغناطیسی مگنتها کم شده یا کاملا از بین میرود و در نتیجه محلول را به خوبی و به طور یکنواخت مخلوط نمیکند .